Umowa o udział w imprezie turystycznej zawarta na odległość – czy można od niej odstąpić?
Wycieczka kupiona przez internet
W dobie cyfryzacji bardzo często kupujemy wycieczki przez internet, a więc w trybie zawierania umów na odległość. Czy w związku z tym przysługują nam jakieś szczególne prawa?
Pomyłka Gazety Wyborczej
Każdemu zdarza się czasem pomylić. Tak właśnie traktuję omyłkę, prawdopodobnie niezamierzoną, jaka przydarzyła się Gazecie Wyborczej przy pracy nad artykułem Epidemia koronawirusa. Jak odwołać wyjazd turystyczny i nie stracić? z 12 marca 2020 r.
Umowa zawarta na odległość a umowa poza lokalem przedsiębiorstwa – czy to to samo?
Gazeta w przywołanym artykule sugeruje, że w uprzywilejowanej sytuacji są osoby, które kupiły imprezę turystyczną na odległość oraz te, które zawarły umowę na udział w imprezie turystycznej poza lokalem przedsiębiorstwa, ponieważ w ciągu 14 dni mogą od niej odstąpić bez podawania przyczyny i ponoszenia kosztów (z pewnymi wyjątkami od tej zasady). Czytając artykuł można odnieść wrażenie, że zawarcie umowy na odległość i zawarcie umowy poza lokalem przedsiębiorstwa to to samo.
W rzeczywistości są to jednak zupełnie inne tryby zawarcia umowy i, co ważniejsze, na gruncie nowej ustawy turystycznej, odmiennie względem każdego z nich kształtuje się sytuacja prawna klienta biura podróży.
Ustawa turystyczna a ustawa o prawach konsumenta
W wielu przypadkach podróżny (osoba, która chce zawrzeć umowę o udział w imprezie turystycznej lub jest uprawniona do podróżowania na podstawie takiej umowy) jest zarazem konsumentem.
Prawa i obowiązki konsumenta w szczególny, na ogół uprzywilejowany sposób reguluje ustawa z 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta. W ustawie tej konsumentowi w określonych sytuacjach przyznano m. in. prawo odstąpienia od umowy w ciągu 14 dni od jej zawarcia, bez podania przyczyny i ponoszenia kosztów. Zgodnie z art. 27 tej ustawy:
Konsument, który zawarł umowę na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa, może w terminie 14 dni odstąpić od niej bez podawania przyczyny i bez ponoszenia kosztów, z wyjątkiem kosztów określonych w art. 33, art. 34 ust. 2 i art. 35.
art. 27 ustawy z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta
Ustawa ta w art. 3 ust. 1 pkt. 8 stanowi jednak, że jej przepisów nie stosuje się do umów o udział w imprezie turystycznej, o której mowa w nowej ustawie turystycznej.
Nowa ustawa turystyczna, z uwagi na specyfikę regulowanej materii, w sposób odrębny od ustawy konsumenckiej, kompleksowo kształtuje prawną relację organizatora turystyki i podróżnego (także konsumenta). Jak stanowi art. 47 ust. 7 nowej ustawy turystycznej:
Konsument, który zawarł umowę o udział w imprezie turystycznej poza lokalem przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 2 pkt 2 ustawy z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta, może w terminie 14 dni od dnia jej zawarcia odstąpić od niej bez podawania przyczyny i ponoszenia kosztów, chyba że negocjacje ustne, na podstawie których została zawarta umowa, były prowadzone w oparciu o wcześniejsze zamówienie złożone przez konsumenta.
art. 47 ust. 7 ustawy z 24 listopada 2017 r. o imprezach turystycznych i powiązanych usługach turystycznych
Jak widać powyżej, ustawodawca zdecydował, że podróżny-konsument może skorzystać z omawianego prawa odstąpienia od umowy, ale jedynie w odniesieniu do umów zawartych poza lokalem przedsiębiorstwa.
Ustawa turystyczna nie przyznała analogicznego prawa odstąpienia od umowy podróżnym-konsumentom, którzy zawarli swoje umowy na odległość.
Czym różni się zawarcie umowy poza lokalem przedsiębiorstwa od zawarcia umowy na odległość?
Przez umowę zawartą poza lokalem przedsiębiorstwa rozumie się umowę z konsumentem zawartą:
a) przy jednoczesnej fizycznej obecności stron w miejscu, które nie jest lokalem przedsiębiorstwa danego przedsiębiorcy,
art. 2 pkt. 2 ustawy z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta
b) w wyniku przyjęcia oferty złożonej przez konsumenta w okolicznościach, o których mowa w lit. a,
c) w lokalu przedsiębiorstwa danego przedsiębiorcy lub za pomocą środków porozumiewania się na odległość bezpośrednio po tym, jak nawiązano indywidualny i osobisty kontakt z konsumentem w miejscu, które nie jest lokalem przedsiębiorstwa danego przedsiębiorcy, przy jednoczesnej fizycznej obecności stron,
d) podczas wycieczki zorganizowanej przez przedsiębiorcę, której celem lub skutkiem jest promocja oraz zawieranie umów z konsumentami;
Ogólnie mówiąc, chodzi o sytuacje, w których konsument/podróżny jest zaskakiwany przez przedsiębiorcę propozycją zawarcia umowy i w związku z tym może podjąć nieprzemyślane decyzje. Propozycja zawarcia umowy trafia bowiem do konsumenta w sytuacji, w której normalnie nie mógłby się jej spodziewać (np. w domu, na ulicy, na wycieczce).
Jeżeli podróży-konsument kupi wycieczkę poza lokalem przedsiębiorstwa zgodnie z powyższą definicją, przysługuje mu prawo do odstąpienia od umowy w ciągu 14 dni, bez podawania przyczyny i ponoszenia kosztów (poza wyjątkami wskazanymi w przepisie).
Przez umowę zawartą na odległość rozumieć natomiast należy
umowę zawartą z konsumentem w ramach zorganizowanego systemu zawierania umów na odległość, bez jednoczesnej fizycznej obecności stron, z wyłącznym wykorzystaniem jednego lub większej liczby środków porozumiewania się na odległość do chwili zawarcia umowy włącznie;
art. 2 pkt. 1 ustawy z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta
Umowy zawierane na odległość to nic innego jak m. in. coraz popularniejszy e-commerce, czyli zakupy w internecie. Większość biur podróży oferuje aktualnie możliwość zakupu wycieczki za pośrednictwem swojej strony internetowej. Na analogicznej zasadzie działają portale wycieczkowe, na których można rezerwować wycieczki pochodzące od różnych organizatorów.
Kupując wycieczkę na odległość (np. przez internet) podróżnemu nie przysługuje prawo odstąpienia od umowy w terminie 14 dni, bez podawania przyczyny i ponoszenia kosztów.
Podróżni tacy nie są więc uprzywilejowani w żaden szczególny sposób względem tych, którzy kupili swoją wycieczkę stacjonarnie w biurze podróży.
Kiedy można odstąpić od umowy?
Prawo odstąpienia od umowy przysługuje na podstawie ustawy lub umowy stron. Wynika stąd, że podstaw prawnych odstąpienia może być wiele, w zależności od sytuacji. Sama nowa ustawa turystyczna przewiduje kilka wariantów prawa odstąpienia od umowy.
Jakkolwiek skutek skorzystania z niego na ogół będzie ten sam (umowa jest uważana za niezawartą, a strony powinny zwrócić sobie to, co nawzajem świadczyły), to różnie kształtują się przesłanki decydujące o tym, czy w danej sytuacji prawo to stronie rzeczywiście przysługiwało. Ponadto, w zależności od trybu odstąpienia stronie może przysługiwać dodatkowe odszkodowanie czy też zadośćuczynienie lub mogą one nie przysługiwać.
Niniejszy wpis dotyczy omówienia jedynie prawa odstąpienia od umowy o udział w imprezie turystycznej w kontekście tego, czy została ona zawarta na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa.
O innych przypadkach prawa odstąpienia od umowy o udział w imprezie turystycznej pisałam np. tutaj.
