Czy organizator może zmusić podróżnego do dopłaty za dodatkowy nocleg, gdy potrzeba jego zapewnienia wynikła ze zmiany godzin lotu?

Otrzymałam ostatnio pytanie

Czy organizator może zmusić podróżnego do dopłaty za dodatkowy nocleg w sytuacji, gdy potrzeba jego zapewnienia wynikła ze zmiany godzin odlotu samolotu powrotnego?

Warto dodać, że chodziło o imprezę pakietową, czyli kompleksowo zorganizowaną wycieczkę z przelotem samolotowym, zakwaterowaniem i wyżywieniem dla 4-osobowej rodziny z dwójką małych dzieci. Powrót był zaplanowany ostatniego dnia pobytu w godzinach wieczornych, natomiast na ok. 3 tygodnie przed wyjazdem doszło do zmiany daty i godziny odlotu. W rezultacie powrót do kraju miał mieć miejsce w godzinach rannych dnia następnego, co oznaczało konieczność zorganizowania dodatkowego noclegu dla turystów.

Odpowiedź wymaga doprecyzowania kilku kwestii:

1. Czy organizator zastrzegł w umowie możliwość jednostronnej, nieznacznej zmiany w umowie? (art. 46 ust. 1 pkt. 1 nowej ustawy turystycznej)
2. Czy dokonana zmiana ma charakter nieznaczny? (art. 46 ust. 1 pkt. 2 nowej ustawy turystycznej)
3. Czy organizator poinformował podróżnego o zmianie w sposób jasny, zrozumiały i widoczny, na trwałym nośniku? (art. 46 ust. 1 pkt. 3 nowej ustawy turystycznej)

Odpowiedni zapis w umowie

Ad. 1 Tak, organizator zastrzegł taką możliwość w umowie.

Zmiana nieznaczna czy zmiana głównych właściwości?

Ad. 2 Co najmniej dyskusyjne jest, czy tego typu zmiana ma charakter nieznaczny. Ustawa turystyczna nie definiuje tego pojęcia, doktryna i orzecznictwo są w tym zakresie dość ubogie (przede wszystkim z racji stosunkowo krótkiego obowiązywania nowej ustawy turystycznej – weszła w życie 1 lipca 2018 r.).

W rozumieniu tego zwrotu pomaga znajdujący się w tym samym artykule ustawy kolejny jej przepis (art. 46 ust. 2 nowej ustawy turystycznej), zgodnie z którym jeżeli organizator jest zmuszony zmienić główne właściwości usług turystycznych, konieczna jest to tego zgoda podróżnego. Gdy klient nie zgadza się na proponowaną w tym trybie zmianę, może zrezygnować z wycieczki, bez ponoszenia dodatkowych kosztów. Względnie organizator może zaoferować podróżnemu imprezę zastępczą, na którą podróżny również musi się zgodzić.

Można więc pokusić się o tezę, że zmiana w obrębie usług turystycznych może mieć albo charakter nieznaczny, albo prowadzić do zmiany głównych właściwości usług turystycznych.

Katalog tego, co rozumiemy przez główne właściwości usług turystycznych, znajduje się w przepisie art. 40 ust. 1 pkt. 1 nowej ustawy turystycznej. Wśród nich znajdziemy m. in. „przybliżoną datę początkową i końcową” oraz „liczbę noclegów zapewnianych w trakcie trwania imprezy turystycznej”.

O ile zmiana daty dziennej powrotu być może mieści się w pojęciu „przybliżonej daty końcowej”, o tyle dodatkowy nocleg, nieprzewidziany w umowie, niewątpliwie prowadzi do zmiany głównych właściwości usług turystycznych w rozumieniu powyższej definicji, ponieważ zmianie ulega liczba noclegów.

Jak wynika z dyrektywy PE i Rady (UE) 2015/2302 z dnia 25 listopada 2015 r. w sprawie imprez turystycznych i powiązanych usług turystycznych:

Zmiany czasów wyjazdu lub przyjazdu wskazanych w umowie o udział w imprezie turystycznej należy uznać za znaczące, jeżeli, na przykład, spowodowałyby po stronie podróżnego znaczne niedogodności lub dodatkowe koszty, na przykład dodatkowe zorganizowanie transportu lub zakwaterowania. (motyw 33 preambuły dyrektywy 2015/2302).

Podsumowując, zaproponowana przez organizatora zmiana nie miała charakteru nieznacznego, ponieważ spowodowała u turystów znaczne niedogodności (tym większe, że dotyczyły rodziny z dwójką małych dzieci) i potencjalne dodatkowe koszty, związane z koniecznością zapewnienia dodatkowego noclegu.

Poinformowanie podróżnego

Ad. 3 Tak, organizator poinformował turystów w odpowiedniej formie o proponowanej zmianie. Odpowiedź ta nie ma jednak większego znaczenia, albowiem z uwagi na negatywną odpowiedź Ad. 2 opisana procedura nie może znaleźć zastosowania do omawianej sytuacji.

Co z dopłatą za dodatkowy nocleg?

Z przeprowadzonej analizy wynika, że organizator zastosował niewłaściwy tryb do wprowadzenia zmiany w umowie. Wybrał prostszą i niewymagającą zgody podróżnego procedurę jednostronnej zmiany warunków umowy, podczas gdy powinien był wdrożyć procedurę adekwatną do zmiany głównych właściwości usług turystycznych. Organizator powinien więc uzyskać zgodę turystów na proponowaną zmianę i związane z nią ewentualne dodatkowe koszty. Jeżeli klient nie chce ich ponieść, ma prawo zrezygnować z wyjazdu, za zwrotem wszystkich opłat i bez ponoszenia dodatkowych kosztów. Ewentualnie organizator za zgodą podróżnego może zaoferować mu imprezę zastępczą o tej samej lub wyższej jakości.

Więcej na temat zmiany godzin lotu pisałam tutaj.