Zadośćuczynienie za zmarnowany urlop – czy należy się w razie upadłości biura podróży?
Upadki biur podróży, choć dużo rzadsze niż kiedyś, wciąż się zdarzają. Ostatnio niewypłacalność ogłosiło biuro Mediterraneum z Poznania (więcej na temat zgłaszania roszczeń przez poszkodowanych klientów tego biura można znaleźć w poprzednim wpisie).
Zabezpieczenia na wypadek niewypłacalności: co obejmują?
Obowiązkowe zabezpieczenia finansowe na wypadek niewypłacalności, jakie muszą posiadać wszystkie biura podróży działające w Polsce, w założeniu mają pokrywać:
- koszty kontynuacji imprezy turystycznej oraz koszty powrotu do kraju – dotyczy turystów, których wiadomość o upadku biura podróży zastała w trakcie wypoczynku;
- zwrot całości lub części wpłat wniesionych przez turystów na poczet wycieczki – dotyczy turystów, których wycieczka w ogóle nie doszła do skutku lub uległa skróceniu;
Powyższe roszczenia są w pierwszej kolejności zaspokajane są z gwarancji bankowej lub ubezpieczeniowej, wykupionej przez organizatora turystyki (I filar zabezpieczeń). Z chwilą wyczerpania środków z tego źródła, dalsze wypłaty pochodzą z Turystycznego Funduszu Gwarancyjnego, do którego organizatorzy turystyki muszą odprowadzać składki naliczane od każdego podróżnego (II filar zabezpieczeń).
Jak wynika z powyższego, zabezpieczenie organizatorów turystyki na wypadek niewypłacalności obejmuje wyłącznie pokrycie konkretnych, wymiernych strat finansowych, jakich doświadczyli poszkodowani turyści.
A co ze stratami moralnymi na skutek zmarnowanego urlopu?
Czym jest zadośćuczynienie za zmarnowany urlop?
Od kilku lat powszechnie przyjmuje się, że oprócz strat finansowych, podróżny może także ponieść straty osobiste w związku z zakłóceniem wypoczynku.
Po przełomowym orzeczeniu Sądu Najwyższego z 19 listopada 2010 r. (III CZP 79/10) nie ulega wątpliwości, że rezerwując wycieczkę w biurze podróży klient kupuje coś więcej niż przelot i zakwaterowanie. Liczy także, a może przede wszystkim, na korzyści niematerialne, takie jak relaks, niezakłócony wypoczynek, komfort, spokój, wygodę itp. Pozbawienie klienta tych przymiotów może skutkować odpowiedzialnością organizatora za zmarnowany urlop, a naprawienie wyrządzonej w ten sposób szkody niemajątkowej (zwanej też krzywdą) następuje w drodze wypłaty zadośćuczynienia.
Zadośćuczynienie za zmarnowany urlop w razie upadłości biura podróży – czy przysługuje?
Odpowiedź brzmi: tak. Nie ma powodu z gruntu odmawiać takiego roszczenia turystom poszkodowanym z tytułu niewypłacalności organizatora. Różnicowanie ich sytuacji względem pozostałych podróżnych byłoby nieuzasadnione i z pewnością krzywdzące.
W sytuacji, gdy organizator ogłosił upadłość wyegzekwowanie rekompensaty może być jednak znacznie utrudnione.
… i od kogo je egzekwować?
Zakres wsparcia podróżnych na wypadek niewypłacalności biura podróży został doprecyzowany w art. 7 ust. 1 pkt. 1 nowej ustawie turystycznej. Jak już wspomniano, dotyczy wyłącznie wymiernych szkód finansowych związanych z opłaceniem wycieczki i kosztów powrotu do kraju.
Oznacza to, że ani instytucja finansowa (bank, ubezpieczyciel), w której organizator wykupił I filar zabezpieczeń, ani Turystyczny Fundusz Gwarancyjny nie pokryją szkody niemajątkowej z tytułu zmarnowanego urlopu.
W tej sytuacji turysta może zgłosić takie roszczenie do organizatora.
Jeżeli ogłoszono upadłość biura podróży, roszczenie takie podlega – jak każda inna wierzytelność – zgłoszeniu na listę wierzytelności w postępowaniu upadłościowym. Po zgłoszeniu weryfikuje je syndyk, odbierając od upadłego jego stanowisko w sprawie, i uznaje wierzytelność albo odmawia jej uznania.
Niezadowolony z rozstrzygnięcia podróżny może zgłosić sprzeciw do listy wierzytelności, rozpoznawany przez sędziego-komisarza.
Od postanowienia sędziego-komisarza w przedmiocie rozpoznania sprzeciwu wierzycielowi przysługuje zażalenie do sądu upadłościowego. Ten etap kończy procedurę rozpatrywania zgłoszenia wierzytelności.
Jeżeli wierzytelność podróżnego zostanie uznana, podlega umieszczeniu na liście wierzytelności we właściwej dla niej kategorii zaspokojenia.
W toku postępowania upadłościowego syndyk likwiduje majątek upadłego i z uzyskanych w ten sposób środków zaspokaja wierzycieli, których wierzytelności zostały uznane, zgodnie z kolejnością zaspokojenia.
Szanse na zaspokojenie roszczenia turysty z tytułu zmarnowanego urlopu – pod warunkiem jego uznania i umieszczenia na liście wierzytelności – należy ocenić jako nikłe. Nie można zapominać, że jednym z głównych wierzycieli uczestniczących w podziale środków z likwidacji majątku biura podróży, będzie Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny, domagając się zwrotu wypłat poczynionych na rzecz turystów z Turystycznego Funduszu Gwarancyjnego, będącego jego częścią.
